روشهای مؤثر در شکست خواب و افزایش جوانه‌زنی بذر ریواس (Rheum ribes L.)

ریواس (Rheum ribes L.) یکی از گونه‌های خانواده ترشک (Polygonaceae) می‌باشد که در ایران می‌روید و در طب سنتی از جایگاه ارزشمندی برخوردار است. بذرهای ریواس به‌علت خواب به سختی جوانه می‌زنند. در پژوهش حاضر یافتن مناسبترین روش برای برطرف نمودن خواب بذر این گیاه مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این هدف تیمارهای مختلفی جهت غلبه بر خواب بذر مورد استفاده قرار گرفت، ازجمله: آب داغ (70 و 90 درجه سانتی‌گراد به مدت 15 دقیقه)، سرمادهی مرطوب در دمای 2 درجه سانتی‌گراد (5، 10، 15، 20 و 25 روز)، اسید سولفوریک 75% (5 و 15 دقیقه)، نیترات پتاسیم 2/0%، آب جاری، اسید جیبرلیک، کینتین، اکسین (ppm 100، 250، 500 و 1000)، هورمون 24- اپی‌براسینولید (ppm 5/0 و 1) (همگی در دو سطح تیمار 24 و 48 ساعت) و تیمار تلفیقی اسید جیبرلیک (ppm 500) و سرمادهی (برای مدت زمان 5، 10، 15، 20 و 25 روز). نتایج نشان داد که خواب بذرهای مذکور از نوع فیزیولوژیک است، زیرا بیشترین درصد جوانه‌زنی بذرها (96%) در اثر اعمال تیمار تلفیقی پیش سرمادهی مرطوب (به مدت 25 روز) و اسید جیبرلیک (ppm 500) بدست آمد. علاوه بر این، تأثیر سرمادهی مرطوب (به‌تنهایی) نیز بر شکست خواب بذرهای ریواس (افزایش جوانه‌زنی تا 89%) قابل توجه بود. به‌طوری که تأثیر هورمون‌های استفاده شده (در مؤثرترین غلظت و مدت زمان تیمار) اگرچه از نظر آماری بر شکست خواب این بذرها معنی‌دار ارزیابی شد ولی در مقایسه با تأثیر چشمگیر تیمار همزمان سرما و اسید جیبرلیک چندان در خور توجه نبود. از طرف دیگر عدم تأثیر نیترات پتاسیم، آب جاری، آب داغ و اسید سولفوریک بر شکست خواب بذرهای مذکور مؤید آن است که خواب این بذرها از نوع فیزیکی یا تجمع مواد بازدارنده رشد در پوسته دانه نمی‌تواند باشد.